Ptasia grypa

Co to jest ptasia grypa?
„Wirusami ptasiej grypy” określa się wirusy grypy infekujące ptaki, np. wirus H5N1. Wirusy ptasiej grypy normalnie nie są groźne dla ludzi. Jednak wirusy grypy ulegają bezustannym mutacjom i od 1997 r. zanotowano szereg przypadków infekcji tym wirusem u ludzi.

Jakie są objawy ptasiej grypy?
Objawy ptasiej grypy u ludzi są różne – od typowych objawów grypowych (gorączka, kaszel, ból gardła, bóle mięśni) po infekcje oczu, zapalenie płuc, poważne zaburzenia oddychania (takie jak ostra niewydolność oddechowa) oraz szereg innych poważnych komplikacji, również zagrażających życiu.

Jak przenosi się ptasia grypa?
Ptaki zakażone wirusami ptasiej grypy mogą uwalniać wirusy ze śliną, wydzieliną z nosa i odchodami. Uważa się, że większość przypadków zarażenia ptasią grypą u ludzi była spowodowana kontaktem z zakażonym drobiem lub z zanieczyszczonymi powierzchniami. W takich sytuacjach ludzie powinni unikać kontaktu z zakażonymi ptakami i zanieczyszczonymi powierzchniami oraz zachowywać ostrożność przy obchodzeniu się z ptactwem i przygotowywaniu potraw z drobiu. Należy ściśle przestrzegać higieny rąk. Możliwe są ponadto inne sposoby przenoszenia, np. przez rozpylenie wirusów, które osadzają się na wargach ust, w nosie lub w oczach, bądź zostają wdychane.

Czy ptasia grypa może przenosić się z człowieka na człowieka?
Według CDC i WHO były doniesienia o ograniczonym przenoszeniu infekcji z człowieka na człowieka, ale jak dotąd nie doszło do dłużej trwającego takiego procesu.

Jak długo wirus ptasiej grypy może przetrwać w środowisku?
Czas przetrwania wirusa w środowisku zależy od temperatury i wilgotności. W chłodnym i wilgotnym otoczeniu wirus ten może przetrwać nawet kilka tygodni. Jakie środki ochrony indywidualnej są zalecane dla osób uczestniczących w działaniach związanych z kontrolą chorób i likwidacją zakażonego drobiu? Pracownicy uczestniczący w likwidacji zakażonego drobiu powinni nosić półmaski filtrujące klasy P2 (w USA półmaski filtrujące typu N95 z certyfikatem NIOSH), półmaski z wymiennymi filtrami typu EN 143 P2 z certyfikatem europejskim CE, bądź porównywalne środki ochrony z certyfikatem krajowym czy regionalnym, zgodnie z odpowiednimi wytycznymi krajowymi w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, wydanymi przez właściwe instytucje rządowe lub ochrony zdrowia. Można także używać półmasek filtrujących wyższej klasy. Ponadto, pracownicy uczestniczący w likwidacji zakażonego drobiu powinni nosić rękawice jednorazowe, odzież ochronną, osłony butów lub buty ochronne oraz gogle ochronne. Środki ochrony indywidualnej jednorazowego użytku powinny być odpowiednio niszczone, natomiast środki wielokrotnego użytku – odpowiednio czyszczone i dezynfekowane. Po zdjęciu odzieży ochronnej należy wykonać właściwe procedury zapewniające higienę rąk.

Jakie środki ochrony indywidualnej są zalecane dla pracowników medycznych mających kontakt z pacjentami, którzy są zarażeni lub u których występuje podejrzenie zarażenia ptasią grypą?
Jak informuje CDC, ze względu na niepewność co do sposobów przenoszenia i ryzyko poważnej choroby, należy stosować takie same środki izolacyjne, jak w przypadku SARS (ciężki zespół ostrej niewydolności oddechowej). Środki te obejmują rękawice, fartuch ochronny oraz środki ochrony oczu i układu oddechowego. Należy nosić półmaski filtrujące klasy P2 z certyfikatem CE (w USA typu N95 z certyfikatem NIOSH), półmaski z wymiennymi filtrami typu EN 143 P2 z certyfikatem europejskim CE, bądź porównywalne środki ochrony z certyfikatem krajowym czy regionalnym, zgodnie z odpowiednimi wytycznymi krajowymi w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, wydanymi przez właściwe instytucje rządowe lub ochrony zdrowia. Można także używać półmasek filtrujących wyższej klasy. Środki ochrony indywidualnej jednorazowego użytku powinny być odpowiednio niszczone, natomiast środki wielokrotnego użytku – odpowiednio czyszczone i dezynfekowane. Po zdjęciu odzieży ochronnej należy wykonać właściwe procedury zapewniające higienę rąk.

Czy w Europie można używać półmasek z certyfikatem amerykańskim NIOSH?
Półmaski z certyfikatem NIOSH nie są sprzedawane w Europie i nie powinno się ich stosować, należy używać półmasek ze znakiem CE.

Jakie przeszkolenie jest wymagane dla osoby, która ma nosić półmaskę?
W Europie obowiązuje Dyrektywa 89/686/EWG dotycząca środków ochrony indywidualnej, wg której „pracodawca musi zorganizować szkolenie, a gdy zachodzi taka potrzeba, pokazy użycia środków ochrony indywidualnej”. Ogólnie interpretuje się ten przepis tak, że pracodawcy muszą przeprowadzić szkolenie w zakresie prawidłowego doboru, noszenia, użycia i konserwacji środków ochrony układu oddechowego. Krajowe implementacje Dyrektywy 89/686/EWG mogą nakładać na pracodawców w poszczególnych krajach jeszcze inne obowiązki, na przykład w niektórych krajach wymagany jest program ochrony układu oddechowego, a w innych wymagany jest test dopasowania. Ale we wszystkich krajach członkowskich wymagane jest przeszkolenie zgodnie z Dyrektywą 89/686/EWG.

Czy pacjenci chorzy na ptasią grypę powinni nosić maseczki chirurgiczne?
Osoby, u których podejrzewa się ptasią grypę, powinny być odizolowane od innych oraz poproszone o noszenie maseczki chirurgicznej po ustaleniu przez placówkę służby zdrowia, że maseczka taka jest tolerowana przez pacjenta. Jeśli taka maseczka nie jest dostępna lub nie jest tolerowana, można wydać pacjentowi chusteczki jednorazowe i poprosić go, aby zakrywał usta i nos podczas kasłania. Jak należy czyścić półmaskę po użyciu? Półmasek jednorazowego użytku nie należy czyścić, lecz odpowiednio zniszczyć natychmiast po użyciu zgodnie z zasadami obowiązującymi w danej placówce. Półmaski wielokrotnego użytku mogą być dezynfekowane za pomocą łagodnego roztworu wybielacza w wodzie (1 część wybielacza do użytku domowego na 50 części wody).

Czy półmaska jednorazowego użytku może być ponownie użyta przez inną osobę?
Nie, półmaska jednorazowego użytku nie powinna nigdy być ponownie używana przez inną osobę.

Czy półmaska chroni użytkownika przed czynnikami biologicznymi, takimi jak bakterie i wirusy?
Półmaski są tak zaprojektowane, że zmniejszają narażenie użytkownika na groźne czynniki unoszące się w powietrzu. Czynniki biologiczne, takie jak wirusy, są cząstkami, które mogą być odfiltrowywane przez filtry cząstek z taką samą skutecznością, jak cząstki niebiologiczne o tych samych właściwościach fizycznych (wielkość, kształt itd.). Jednak w odróżnieniu od większości pyłów występujących w przemyśle, dla czynników biologicznych nie istnieją ustalone limity narażenia. Dlatego chociaż półmaski pozwalają zmniejszyć narażenie na wirusy ptasiej grypy, nie ma gwarancji, że uchronią użytkownika przed zakażeniem takimi wirusami. Półmaski pozwalają zmniejszyć narażenie na unoszące się w powietrzu zanieczyszczenia biologiczne, ale nie eliminują całkowicie ryzyka narażenia, infekcji, choroby lub śmierci.

Czym się różni półmaska z certyfikatem instytucji państwowej od zwykłej maseczki chirurgicznej?
Półmaski są tak zaprojektowane, że zmniejszają narażenie użytkownika na cząstki unoszące się w powietrzu. Głównym celem maseczki chirurgicznej jest zapobieganie wydzielaniu przez użytkownika cząstek biologicznych do otoczenia. Niektóre maseczki chirurgiczne są ponadto odporne na ciecze, na przykład bryzgi i rozpryski krwi lub innych zakażonych substancji. Maseczka chirurgiczna nie musi ściśle przylegać do twarzy, wobec czego umożliwia przenikanie powietrza wokół brzegów. Istnieją jednak półmaski łączące cechy zarówno certyfikowanej półmaski, jak i maseczki chirurgicznej.

Jak ważne jest dopasowanie półmaski?
Dopasowanie półmaski jest bardzo ważne. Jeśli półmaska nie przylega szczelnie do twarzy, szkodliwe czynniki unoszące się w powietrzu mogą dostać się pod uszczelkę i do wdychanego powietrza. Bardzo ważne jest, by zawsze przestrzegać instrukcji zakładania oraz przeprowadzać kontrolę szczelności lub przylegania przed wejściem do zakażonego środowiska. W niektórych krajach, na przykład w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, wymagany jest test dopasowania. Dobre dopasowanie można uzyskać tylko wtedy, gdy twarz jest gładko ogolona w obszarze, gdzie półmaska przylega do twarzy. Broda, długie wąsy i nieogolony zarost mogą uniemożliwić dobre uszczelnienie i spowodować penetrację powietrza do wnętrza półmaski. Wiele masek używanych w medycynie, niemających certyfikatu półmaski filtrującej, nie przylega szczelnie do twarzy, wskutek czego umożliwia przedostanie się unoszących się w powietrzu szkodliwych czynników do wdychanego powietrza. Nawet te maseczki medyczne, które wydają się szczelnie przylegać do twarzy, nie zostały zaprojektowane z myślą o ochronie użytkownika przed szkodliwymi czynnikami unoszącymi się w powietrzu. Dlatego nie można takich maseczek uznać za równoważny substytut półmasek filtrujących z certyfikatem.

Powyższe opracowanie zostało przygotowane przez firmę 3M na podstawie wytycznych opracowanych przez Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO).